Rzeszów ma nowy zabytek. To pawilon handlowy na ulicy Hetmańskiej. Jaka jest jego historia? [ZDJĘCIA]

Urząd Miasta Rzeszowa poinformował o nowym zabytku. Chodzi o wiatę, która rozprzestrzenia się nad pawilonem handlowym na ulicy Hetmańskiej. Rzeszowianie mają dużo wspomnień związanych z tym miejscem. Nie wszyscy również wiedzą, że pracują w miejscu zabytkowym. Swego czasu mieścił się tam salon samochodowy, był również popularny Pewex, a obecnie znajdują się tam wielobranżowe sklepy spożywcze i usługi.

Wiata została zaprojektowana przez śp. Stanisława Majkę. W latach 1960-1970 podjął on pracę w rzeszowskim wydziale architektury miejskiej. Był autorem m.in. kompleksu zaplecza lotniska w Jasionce, budynku Geokartu w Rzeszowie, Biblioteki Uniwersyteckiej w Rzeszowie czy budynku PZU przy ul. Zygmuntowskiej w Rzeszowie. Na ulicy Hetmańskiej odpowiadał za projekt wspomnianego pawilonu. 

Zapytaliśmy w jednym z pawilonów pracownicę, czy wie już, że pracuje w miejscu zabytkowym o bogatej historii.

- Tak, jestem z Rzeszowa, mieszkam niedaleko, pamiętam, co tutaj kiedyś było. Nie przywiązuje jakieś większej wagi, ale zawsze to dobrze wiedzieć.

- mówi z uśmiechem pani Ewelina, pracownica sklepu spożywczego w zabytkowym pawilonie. 

"Konstrukcję nośną założenia stanowi przestrzenny żelbetowy szkielet, składający się z trzydziestu dziewięciu słupów, rozstawionych punktowo w linii o płynnym przebiegu północny wschód - południe. Kształt słupów nawiązuje do stylizowanej litery „T” z dużym wysięgiem prostopadłych do ulicy wsporników o jednokierunkowym płaskim spadku. Pierwotnie kompozycja składała się czterech pawilonów handlowo-usługowych usytuowanych poprzecznie pomiędzy ścianami szczytowymi pięciokondygnacyjnych bloków. Pawilony przykryto wspólnym wydatnym zadaszeniem opartym na wspornikach, dynamizującym całą kompozycję".

"Jednokondygnacyjne pawilony wybudowano na planie prostokąta dłuższym bokiem zwróconym do ulicy. Niski cokół ścian obłożony był czerwoną cegłą klinkierową. Przeźroczyste szyby, zmatowione jedynie w górnym pasie przy zadaszeniu, umożliwiały oglądanie witryn i wnętrz lokali. Ich nowoczesny wygląd niewątpliwie nadawał ul. Hetmańskiej wielkomiejskiego sznytu. Wejścia do pawilonów usytuowano w ścianach bocznych. Obramienia drzwi były również metalowe, trójskrzydłowe, przeszklone z nadświetlami. Tylne części pawilonów były szersze w stosunku do części frontalnych, ich ściany boczne i najprawdopodobniej tylne pokryto obrzutką cementową o dekoracyjnym charakterze, imitującą nieregularne bloki kamienia. Zadaszenie tworzył dach pulpitowy z poszyciem z blachy o płaskim spadku w kierunku osiedla. Wewnętrzną stronę dachu wykończono boazerią, w której od ulicy umieszczono punktowo w jednej linii płaskie lampy."

- W ciągu dziesięcioleci pawilony ulegały stopniowym przekształceniom, wynikającym z dostosowywania lokali do zmieniających się profili działalności - m.in. zlikwidowano oryginalne przeszklenia pawilonów, wymieniając metalowe ramy okienne i drzwiowe na PCV, ściany pawilonów otynkowano i pomalowano, usunięto w większości dekoracyjną okładzinę cementową ścian zapleczy. W latach 90. XX wieku w wyniku zabudowania trzech z pięciu filarów od strony północno-wschodniej, powstał dodatkowy lokal, który zaburzył oryginalny naprzemienny rytm pawilonów i podcieni. Mimo dokonanych przekształceń, założenie posiada dziś wysoką wartość historyczną, architektoniczną, urbanistyczną i krajobrazową. Stanowi świadectwo rozbudowy Rzeszowa według myśli urbanistycznej doby PRL-u.

- informuje Urząd Miasta Rzeszowa.